W obecnie produkowanych samochodach montowane są 3 rodzaje przekładni. Do wyboru mamy skrzynie manualne, skrzynie automatyczne oraz skrzynie bezstopniowe CVT. Ta ostatnia znalazła szczególne  zastosowanie w pojazdach napędzanych elektrycznie. Była również montowana w samochodach spalinowych. Największą popularność osiągnęła w modelach Audi, pod nazwą Multitronic. Niestety do 2013 roku borykały się one z wieloma usterkami. Sprawa miała się inaczej w przypadku Lexusa. Tam skrzynia CVT oferowała użytkownikom długoletnią i bezawaryjną eksploatację. Wracając do sedna artykułu, czego powinniśmy się obawiać podczas użytkowania naszej przekładni? Zacznijmy od skrzyń manualnych. W tym przypadku nie musimy się obawiać o systemy elektroniczne i mechatroniczne, odpowiadające za zmianę przełożeń. W tradycyjnym “manualu” proces zmiany biegów odbywa się z wykorzystaniem zasobów ludzkich. Z jednej strony jest to plus z uwagi na mniejszy stopień skomplikowania układu. Z drugiej strony istnieje możliwość nieprawidłowego użytkowania. Kiedy dochodzi do niepoprawnej obsługi manualnej skrzyni biegów tzn. nieodpowiedniego wyprzęgania, korzystania z przełożeń w zakresie obrotów, dla których skrzynia jest najbardziej obciążona, dławienie przełożeń, korzystanie z lewarka bez użycia sprzęgła, poruszanie się głównie w warunkach górskich, może dojść do jej przedwczesnego zużycia. Najbardziej awaryjnym elementem przeniesienia napędu w tym wydaniu jest zużycie sprzęgła tzn. tarcz sprzęgłowych oraz docisku tarcz sprzęgła. Zużywa się również koło dwumasowe stosowane głównie w przypadku przeniesień dużych momentów obrotowych. Kolejnym zużywającym elementem jest wysprzęglik. Finalnie może dojść do uszkodzeń samej skrzyni, trybów, zębatek, łożysk. Charakterystycznym objawem kończącej się skrzyni jest wydobywający się z niej szum podczas jazdy, nieprecyzyjnie zapięty lewarek, ruch lewarka podczas dynamicznej jazdy, a nawet stracenia aktualnego przełożenia, poprzez wypadanie lewarka do pozycji neutralnej. Naprawa skrzyń manualnych wiąże się z niemałym wydatkiem, aczkolwiek zdecydowanie mniejszym niż w przypadku skrzyń automatycznych. Koszt kompletnego sprzęgła wraz z kołem dwumasowym to wydatek rzędu 3-5 tys.zł w zależności od marki pojazdu. Regeneracja samej skrzyni w zależności od uszkodzeń zaczyna się od 1500 zł nawet do 5-6 tys.zł. Często pierwsze oznaki problemów są niedostrzegalne dla laika, dlatego warto skorzystać z pomocy ekspertów. Fachowa kontrola stanu technicznego samochodu przed zakupem może zaoszczędzić wielu nakładów finansowych.

 

 

Diagnostyka komputerowa

 

Sprawa znacznie komplikuje się w przypadku skrzyń automatycznych. Zarówno przekładnie hydrauliczne, jak i nowsze odmiany dwusprzęgłowe mają problemy z mechatroniką. Pod pojęciem mechatroniki można rozumieć szereg układów hydrauliczno-elektrycznych takich jak zawory, siłowniki, popychacze hydrauliczne, moduły sterujące, sterownik czy mikroelektronika. Naprawy wymienionych podzespołów w większości przypadków wiążą się z wymianą na nowe elementy. Dodatkowo często zdarzają się problemy z pompami wysokiego ciśnienia, czy też samym uszczelnieniem. Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia usterek zaleca się regularny serwis skrzyń oraz wymianę oleju. W przypadku odmian dwusprzęgłowych wymiana ta powinna odbywać się co 50-60 tys.km. Dla klasycznych wersji z popychaczami hydraulicznymi możemy przydłużyć interwał wymiany oleju do 80-90 tys.km. Warto pamiętać, że wielu producentów w dokumentacji technicznej nie uwzględnia wymiany oleju skrzyni biegów, jednak z doświadczenia możemy z pewnością stwierdzić, że wymiana oleju jest niezbędna. W przypadku skrzyń, których olej był nie wymieniany przez 100-150 tys.km po jego spuszczeniu bardzo łatwo widać utratę właściwości smarowniczych, a nawet opiłki metalu. Przeciętny koszt naprawy skrzyni automatycznej to koszt od 5-6 tys.zł w górę. Często przekracza 10 tys.zł, a jeśli chcielibyśmy usługę wykonać w autoryzowanym serwisie koszt w większości przypadków przekracza 20 tys.zł. Rozważając koszty napraw ewentualnych usterek nasuwa się pytanie jak uchronić się przed zakupem samochodu używanego z uszkodzoną skrzynią biegów? Przede wszystkim warto skupić się na rozbudowanej diagnostyce komputerowej. Nie wystarczy tylko próba odczytu błędów z modułu skrzyni. Kluczowa jest odpowiednia interpretacja danych pomiarowych elementów wykonawczych. Dzięki użyciu dedykowanego sprzętu można łatwo porównać czasy otwarcia elektrozaworów, występujące ciśnienia czy też ubytki ciśnień, stopień sprężania, napięcia na poszczególnych układach. Mając dostęp do wartości wzorcowych i docelowych łatwo zdiagnozować, czy któryś z elementów miewa problemy. Kolejnym procesem do weryfikacji stanu technicznego jest jazda testowa. Tutaj należy skupić się na pełnym wykorzystaniu możliwości automatu, tzn. osiągnięcia całego zakresu obrotowego i najwyższych momentów dla maksymalnego obciążenia. Dodatkowo warto sprawdzić tryb sekwencji, tryb sport czy też zmianę z poziomu łopatek. Jeśli w któryś momencie podczas testowania zauważymy spadek mocy, szarpnięcie, zgrzyt, bądź inny nietopowy objaw może wskazywać to na usterkę układu przeniesienia napędu. Warto pamiętać, że obecne automaty są wyposażone również w koło dwumasowe.

 

 

Sprawdzenie samochodu przed zakupem

 

 

W artykule wspomnieliśmy o trzecim rodzaju przekładni, czyli skrzyniach bezstopniowych CVT. Są to skrzynie automatyczne, w których nie wymaga się od kierowcy zmiany przełożeń. W czasie normalnej jazdy odczuwamy wrażenie, jakbyśmy cały czas korzystali z jednego przełożenia. Nowsze odmiany sztucznie imitują zmianę przełożeń. Przeciętny użytkownik czuje się wtedy, jak podczas użytkowania klasycznego automatu. Skrzynie te borykały się z większymi jak i mniejszymi problemami. Usterki są bardzo zbliżone jak miało to miejsce w zwykłych automatach. Problem komplikują odmiany, które już od wczesnych lat użytkowania generowały wiele usterek. Wspomniane wcześniej skrzynie Multitronic są jedną z najrzadziej wybieranych skrzyń, z uwagi na możliwość występowania poważnych problemów. W wielu przypadkach z uwagi na wysokie koszty napraw uszkodzenie kończyło się wymianą na klasyczny manual. Kiedy decydujemy się na kilku, kilkunastoletni samochód na podstawie numeru VIN nadwozia warto upewnić się, czy nasz egzemplarz wyjechał z fabryki w dokładnie takiej konfiguracji jak znajduję się obecnie. Przekładka skrzyni biegów wymaga wymiany szeregu systemów, dołożenia pedału sprzęgła, ingerencji w elementy konstrukcyjne pojazdu.